EKSPERCKI QUIZ HERBACIANY

Niestety nie! Chińczycy uwielbiają rozlewać wodę, właśnie po to powstały chapany. Japończycy wolą parzyć schludniej, a suche parzenie polega właśnie na tym, by ani jedna kropla nie zgubiła się w drodze z czajnika do czarki. Najodważniejsi robią to na cennych tkaninach, rozlana herbata zostawiłaby po sobie wieczną plamę i na nich, i na honorze herbaciarza.

Niestety nie! W Wuyi jedna porcja herbaty to zawsze 8g, pakuje się je w wygodne kolorowe torebki, które łatwo wziąć do kieszeni. Zwyczajem jest używanie całej porcji na jeden raz, obojętnie, czy parzymy w czajniku 60ml, 100ml, 150ml czy nawet 500ml.

Niestety nie! Biała małpa i Anji Bai Cha są herbatami zielonymi, przymiotnik „biała” odnosi się do pięknego włoskowego pyłku, który powinien pokrywać ich liście. Biała orchidea i Grzebień białego koguta to natomiast jasne oolongi.

Niestety nie! To jedna z moich ulubionych herbacianych legend, koniecznie musisz ją poznać! Opisałem ją kiedyś na blogu, możesz przeczytać ją w drugiej części tego wpisu.

Niestety nie! Oto największa różnica między jakościową herbatą, a tą, którą znajdziemy w torebkach opatrzonych żółtą albo niebieską etykietą. Standard zbiorów jest szalenie istotny, jakościowa herbatą zawsze powstaje tylko z najmłodszych liści krzewu – to właśnie w nich zgromadzone jest najwięcej smaku. Najważniejsze pytanie, które możemy zadać sprzedawcy, to ile w herbacie znajduje się pączków i liści. Dobre herbaty to co najwyżej standard 1:3.

Niestety nie! W stylu Chaozhou używa się zawsze trzech czarek, które swoim ułożeniem nawiązują do chińskiego znaku 品, pǐn, oznaczającego między innymi „smakować”. Kilka słów więcej możesz przeczytać o tym tutaj.

Niestety nie! Lu Yu wiódł ciekawe życie. Mimo, że biografie ludzie żyjących tysiąc trzysta lat temu trudno zweryfikować, to historia o ucieczce do cyrku udokumentowana była jeszcze za jego czasów, w dodatku na tyle odstaje od reszty jego osobowości, że byłaby to odważna i dziwna fabrykacja. Jako dziecko ponoć występował, jako nastolatek miał już pisać scenariusze. W późniejszych latach Lu Yu został uczonym gryzipiórkiem, jednak w jego tekstach czuć płomienną żywiołowość, która pasuje do tej historii.

Niestety nie! Mowa o hongkońskich barach dimsum – dla niewtajemniczonych, dimsum to takie chińskie tapas, pomysł, by zamiast jednego dania jeść wiele różnych malutkich przekąsek. Niektóre są ostre, inne słodkie, inne kwaśne, inne słone. Pomiędzy każdą z nich pije się czarkę mocnego, ziemistego puera, który swoją intensywnością restartuje i pobudza podniebienie, pozwalając cieszyć się każdym smakiem od nowa, nawet jeśli zaczęliśmy od deseru. Więcej o tej historii możesz przeczytać w drugiej części tego wpisu.

Niestety nie! Chodzi o rozmiar liści. Im mniejsza cyfra, tym mniejsze liście. Czasem, dość rzadko, po czterech cyfrach receptury dodaje się kolejne trzy. Biorąc za przykład najsłynniejszego puera świata, z dodatkowym oznaczeniem, 7542 901:

75 – receptura powstała w 1975 roku

4 – liście są średniego rozmiaru

2 – herbata pochodzi z fabryki Menghai

9 – herbata zebrana w roku 2009

01 – był to pierwszy, najlepszy zbiór tego roku

Niestety nie! Ikebana to japońska sztuka układania kwiatów, co ciekawe, była bardzo popularna również w PRLu. Składa się ona z ogromnej ilości reguł i zasad, często o podłożu nie tylko estetycznym, ale i filozoficznym. Istnieje wiele różnych szkół komponowania kwiatów, ale prawie zawsze unika się parzystych ilości. Przynosi to ponoć ogromnego pecha.

Niestety nie! Najpowszechniejsza w Polsce herbata jaśminowa powstaje tak, że po prostu dodaje się jaśmin do zielonej herbaty. Brzmi rozsądnie, ale to ogromny błąd! Jaśmin ma super aromat, ale po zaparzeniu smak ma gorzki i mydlany. Tradycyjna jaśminowa herbata powstaje inaczej. Zbiera się pąki jaśminu nocą, bo jaśmin kwitnie nocą, i umieszcza między liśćmi herbaty. Zerwane pąki otwierają się pod wpływem wilgoci, oddając herbacie cały aromat. A następnego ranka wszystkie te pączki się usuwa. To mnóstwo pracy, zwłaszcza że ten proces powtarza się kilkukrotnie, ale powstała w ten sposób herbata jest zniewalająco jaśminowa i nie ma w sobie ani trochę goryczki.

Niestety nie! Takiej miotełki używa się do przygotowania koichy, czyli bardzo gęstej matchy bez pianki. W tym wypadku matchę uciera się powolnymi, mocnymi ruchami, a nie szybkim mieszaniem, jak przy powszechniejszej matchy usucha. Powstałej herbaty jest mniej, ale jest zdecydowanie mocniejsza.

Niestety nie! Mimo że ekspert będzie używał innych przesłanek, to dla laika najłatwiejsze jest obrócenie czarki do góry nogami i sprawdzenie, czy widnieje tam napis po angielsku, czy tylko po chińsku (chociaż na niektórych czarkach z lat 1900-1950 widnieje pojedyncze angielskie słowo “China”). Jeśli interesuje cię więcej szczegółów, zapraszam na tego bloga.

Niestety nie! Tak naprawdę najlepszym wyznacznikiem jest to, jak równo zwinięte są kuleczki. Maszyny robią takie rzeczy znacznie dokładniej! I, prawdę mówiąc, lepiej. Doceniam, gdy farmer decyduje się produkować herbatę tradycyjnymi metodami (tak jak w przypadku naszego Tie Guan Yina), ale ręczne zwijanie herbat moim zdaniem nie przekłada się na jakość, a roboty przy tym jest mnóstwo.

Niestety nie! Xiaoshu to małe drzewo. Yeshu to dzikie drzewo. Gushu to naprawdę starożytne drzewo. Laoshu to stare drzewo. Shushu to po chińsku „wujek”, termin, którym możemy się zwrócić nie tylko do brata ojca, ale też do sprzedawcy gazet albo taksówkarza.

Niestety nie! To popularny termin utworzony przez słynnego herbacianego bloggera Marshalna. Odnosi się do prawdopodobnie najpowszechniejszego sposobu picia herbaty w Chinach – na ulicach miast zawsze można zobaczyć tam staruszków, którzy piją swoje longjingi bezpośrednio ze szklanki, cedząc liście przez zęby.

Niestety nie! Po chińsku „słynny” to yǒumíng, 有名, czyli „mający imiona”. Nic więc dziwnego, że jedna z najsłynniejszych herbat Tajwanu ma tyle różnych nazw! Jest ich znacznie więcej, ale Bai da nie jest jedną z nich – to chińska wyszukiwarka internetowa.

Niestety nie! Dlaczego Japończycy zakazali herbacianych ceremonii? Ten okres był bardzo burzliwy, pełen przewrotów, zdrad i wojen. Władca Japonii Oda Nobunaga zakazał ceremonii z obawy, że dają one możnowładcom okazję do spiskowania przeciw niemu. Oczywiście sam nie potrafił sobie herbaty odmówić, był więc jedyną osobą, której wolno było, wraz z przyjaciółmi, cieszyć się matchą.

Niestety nie! Kumidashi to prosta, szersza czarka. Yunomi to czarka wysoka. Chawan to większa czarka, przypominająca miskę. Soba choko to niska czarka o kwadratowych proporcjach, używana i do herbaty, i do sake. Jedynie yuzumashi nie jest rodzajem czarki, to płaskie naczynie służące do studzenia wody.

Niestety nie! Latem pojawia się najwięcej owadów, a herbata produkuje kofeinę, by bronić się przed ich ugryzieniami. Pierwsza odpowiedź też ma sens, w końcu wiosenne herbaty są najbogatsze, ale wszystkie badania, które sprawdziłem, wykazują więcej kofeiny na lato.

Niestety nie! Shiboridashi oraz hohin są to japońskie naczynia do parzenia herbaty. Typowy gaiwan nie sprawdza się najlepiej przy parzeniu drobnych japońskich herbat, listki z łatwością uciekają spod pokrywki. Japończycy wytworzyli więc własny styl naczyń, połączenie gaiwan- z czajnikiem. Oba posiadają dzióbek i sitko, jednak hohin korzysta z klasycznego sitka dziurkowego, zaś shiboridashi zatrzymuje liscie na specjalnych ząbkach.

Niestety nie! Ta wymyślona przez Brytyjczyków skala oceny herbat stosowana jest raczej tylko do herbat indyjskich, a i to coraz rzadziej. Niestety nigdy nie daje ona pewności – okazuje się, że tak złożonego tematu, jak jakość herbaty, nie da się zamknąć w kilku literach. Niemniej czegoś można się z niej dowiedzieć. Jeśli nie masz ochoty uczyć się wszystkich tych skrótów, to wystarczy pamiętać: im więcej, tym lepiej, za wyjątkiem D (dust), B (broken) i F (fannings).

Niestety nie! Niektórzy uważają, że błyszcząca patyna bierze się z polewania czajnika herbatą, można nawet używać specjalnego pędzelka, aby „malować” czajnik naparem. Inni zaś twierdzą, że powstaje ona ze względu na rozszerzanie się porów gliny przy kontakcie z gorącą wodą, że dzieje się to niezależnie od polewania czajnika. Jeśli o mnie chodzi, to wierzę, że oba czynniki mogą mieć ten wpływ, ale jedyny z moich czajników Yixing, który naprawdę się błyszczy, to ten, który regularnie poleruję pędzelkiem. Jest to jednak najlepszy z moich czajników, możliwe jest więc, że to kwestia jakości gliny. Bez wątpienia jednak, gdy z nim zaczynałem, był znacznie bardziej matowy.

Niestety nie! W tym stylu liście herbaty owija się w specjalne papierowe formy, przypominające origami (w końcu to pierwotnie chińska sztuka). Ułatwia to wsypanie liści do naczyń, umożliwia ułożenie ich w odpowiedni dla tego stylu sposób, i pozwala na wyjątkową, piękną ich prezentację. Jeśli chcesz dowiedzieć się o tym stylu więcej, to polecam wpis na jednym z moich ulubionych herbacianych blogów.

Niestety nie! Ten naturalny kultywar słynie z bardzo dużej wydajności. Pozwala na ogromne zbiory, w dodatku przez bardzo długi czas – tak jakby rok składał się z czterech wiosen. Jeśli chodzi o kultywar nazwany na cześć babci twórcy, to mowa o jin xuan, złotej lilii.

Niestety nie! Mimo że saemidori, najsłynniejszy kultywar gyokuro, zazwyczaj jest zbierany później od innych herbat, to dojrzewa wcześniej. Kluczowe jest to, by był to kultywar wczesny, w końcu gyokuro rośnie w zacieniane matami jikagise, które znacząco spowalniają rozwój liścia. Gyokuro wykonane z okumidori będzie zebrane nieco później i prawdopodobnie będzie miało mocniejszy, bardziej uderzający smak.

Niestety nie! Istnieje jeszcze kilka typów, przede wszystkim hongni, glina czerwona i duanni, glina żółta. Dokładniej rzecz ujmując (khm khm, poprawiam okulary 🤓) duanni jest typem tuanni, czyli glin mieszanych. W tym wypadku mieszanka lüni i zini. Wszystkie te gliny są złożone z kaolinu, kwarcu, miki i tlenku żelaza w różnych proporcjach, co rezultuje w tych wszystkich kolorach. Niektóre gliny są ekstremalnie konkretne, np Di Cao Qing to glina zini wykopana z kopalni nr 4 lub 5 na górze Huang Long z co najmniej trzeciego poziomu kopalni. Tę konkretną glinę charakteryzuje niska kurczliwość i „kurze oczy”, drobne zielone kropeczki.

Niestety nie! Formosa to nazwa wyspy, na której leży Tajwan, a Tajwańczycy mieli ogromny wpływ na współczesne picie herbaty. Dopracowali parzenie herbaty w stylu gongfucha i sponsorowali wielu farmerów puerów oraz twórców czajników z gliny Yixing. Złośliwi twierdzą, że próbowali podkreślić w ten sposób to, że są prawdziwymi Chińczykami. Bez wątpienia dużo im zawdzięczamy, gdyby nie ich miłość do herbaty, to wiele z tego, co kochamy, mogłoby nie przetrwać do dzisiejszych czasów.

Niestety nie! Słowa „high” i „low” nie odnoszą się wcale do pozycji słońca, a do wysokości stołów. High tea jest to nie tylko herbata, ale cały posiłek, spożywany wieczorem przy wysokim stole. Low tea serwowana jest na niskich stolikach, dziś nazywanych kawowymi. Pozostałe terminy zmyśliłem.

Niestety nie! Te turnieje mają swoje korzenie w Chinach (doucha), jednak w Japonii przybrały formę bogatą do przesady. Na początku rozróżniano tylko region pochodzenia herbaty, z czasem pojawiły się bardziej szczegółowe pytania, ale też ogromny przepych – robiono ogromne zakłady, wygrywano złoto, miecze, konie i jadeit. Te turnieje stały się symbolem degeneracji szlachty i były jedną z przyczyn powstania ruchu wabisabi, odejścia w herbacie od przepychu na rzecz prostoty i naturalności.

Niestety nie! Japończycy uwielbiają ozdoby zgodne z naturą. Kwiaty i krajobrazy powinny składać ukłon temu, co możemy zobaczyć za oknem. Nie dotyczy to tylko ozdób pokoju herbacianego, ale też na przykład wzorów na kimonach.

Niestety nie! Gunpowder (zhu cha) nazywa się tak ze względu na wygląd liści, ale moim zdaniem nazwa ta pasuje również do smaku. Gunpowder jest mocny, tani i konkretny. Niewiele osób interesuje się procesem jego produkcji, ale faktycznie ta najbardziej plebejska herbata Chin ma coś wspólnego z najszlachetniejszą herbatą Japonii.

Niestety nie! „Dian” oznacza po chińsku między innymi „lokalny”, „miejscowy”. Przez długi czas myślałem, że „miejscowa” herbata to ta z Yunnanu, że nazwę nadali jej mieszkańcy tej południowej prowincji. Z czasem dowiedziałem się jednak, że słowo „Dian” odnosi się do starożytnego królestwa Dian, które istniało tam do pierwszego wieku naszej ery, oraz do jeziora o tej samej nazwie. Rany! Jezioro to jest długie na 40 kilometrów i nosi dumny tytuł „Lśniącej perły osadzonej wśród gór”. Znajduje się na wysokości 1886,35 m n.p.m.

Niestety nie! Olejek z drzewa herbacianego nie ma nic wspólnego z prawdziwą herbatą. Słynne drzewo herbaciane to nie herbata, a zupełnie inna roślina. Nazwał ją tak angielski kapitan James Cook, który zauważył że rdzenna ludność Australii pije napar z liści swoich drzew na modłę podobną do herbaty, jednak obie rośliny niewiele mają ze sobą wspólnego.

Niestety nie! Dwukrotne uderzenie brzmi trochę jak “xìexie”, chińskie “dziękuję”, ale za tym zwyczajem stoi też legenda. Otóż mówi się, że pewien chiński cesarz musiał podróżować w przebraniu. Jak wiadomo chińscy cesarze uwielbiają herbatę, a ten nie pił jej od rana, podczas gdy dobijało już południe! Gdy więc na swojej drodze zobaczył herbaciarnię po prostu musiał wejść, ba, taki był stęskniony, że sam postanowił przygotować herbatę i zaserwować swojej przebranej straży. W podzięce za taką łaskę zazwyczaj należy upaść przed cesarzem na kolana i dwukrotnie uderzyć głową o ziemię, jednak ukłon kowtow jest zarezerwowany wyłącznie dla cesarza. Gdyby strażnicy go wykonali to cała maskarada poszłaby na nic. Dlatego symbolicznie wykonali ukłon palcami, a tradycja stukania z wdzięczności za herbatę przetrwała do dzisiaj.